Birinci derece deprem bölgesinde yer alan tarihe geçmiş büyük depremlerle yüzleşen Denizli, son birkaç yıldır yine depremlerle sallanmakta. Jeoloji Mühendisleri Odası, “Fay Üzerinde Yaşayan Kentlerimiz: Denizli Raporu”nu hazırlayarak kentin deprem gerçeğini bir kez daha hatırlattı. Jeoloji Mühendisleri Odası Deprem Danışma Kurulu tarafından hazırlanan raporun amacının ise, Denizli gibi içerisinden geçmişte deprem üretmiş, gelecekte de deprem üretme potansiyeli olan diri fayların geçtiği illerde yaşayanları ve bu bölgelerden sorumlu yönetimleri konudan haberdar etmek, uyarmak ve tedbir almalarını sağlamak olduğu vurgulandı.
DENİZLİ’DE RİSK BÜYÜK
Denizli kent merkezinin yapılaşma açısından zayıf bir zemine sahip olduğu ve büyük ölçüde alüvyondan oluştuğu, deprem dalgalarının bu tür zeminler tarafından büyütülerek binalara ilettiği aktarıldı. Ayrıca kent zemininin sıvılaşma riski taşıması nedeniyle depremde bu durumunda büyük risk oluşturacağı dile getirildi. Olası bir depremde Denizli kent merkezinin kaya üzerinde yer alan yerlerden daha şiddetli olarak sarsılacağı, bunun sonucunda da hasar oranının fazla olacağı öngörüldü. Denizli'nin 6.5'dan büyük bir olası depremde hem depremin yaratacağı şiddetli sarsıntı hem de yüzey faylanması tehlikesi nedeniyle hasar alması beklendiği rapora yansıdı. Bu durumda en akıllıca yaklaşımın ise, yapıların deprem sarsıntısını karşılayacak biçimde kurallara uygun mimari duruma getirilmesi ve diri fayların yerinin net olarak belirlenmesinin önemine vurgu yapıldı. Raporda fayların üzerindeki bina ve bina türü yapıların zaman içerisinde kaldırılarak, bu alanlardaki nüfus yoğunluğunun azaltılması, yüzey faylanması tehlike kuşağı içerisindeki yerlerin ise parklara çevrilmesi önerildi.
DEPREM MASTIR PLANI HAZIRLANMALI
Raporda, Mikrobölgeleme Çalışmaları ve Deprem Mastır Planının Denizli’nin deprem ile mücadelesinin temel adımı olacağı ve alınacak önlemlerin yol haritasını oluşturacağı belirtildi. Mikrobölgeleme çalışmaları sayesinde zeminin yapısal detaylı bir şekilde öğrenileceğini, deprem üretme potansiyeli olan diri fayların belirleneceğini ve depreme karşı önlemde Denizli’nin elinin güçlendirileceği dile getirildi. Denizli kent merkezinde mikrobölgeIeme çalışmasının yapıldığı belirtilen raporda ancak halen Deprem Mastır Planının hazırlanmadığı da yer aldı.
DENİZLİ’DE DİRİ FAYLAR NEREDE?
Jeoloji Mühendisleri Odasının hazırladığı raporda Denizli’nin diri faylarının yerleri de açıklandı. Denizli kent merkezi diri fay niteliğindeki Denizli Fay Zonu üzerinde yer aldığı belirtilirken şu bilgilere yer verildi, “Bu zon kuzeybatıda Sarayköy, güneydoğuda ise Honaz fay zonlarının devamı niteliğindedir. Doğrudan il merkezinin içinden ve yakınından geçen birçok diri fay vardır. Söz konusu fayların normal fay karakteri egemendir, yani depremlerde fayın eğimli olduğu taraf (tavan bloku) çökmekte ve en çok hasar da bu blok üzerinde meydana gelmektedir. Denizli ili de Denizli fayının tavan bloku üzerinde yer alır. Diri fayların haritalanması farklı disiplinlerden veri girişi ile jeoloji mühendisliği temelinde yapılacak Paleosismolojik araştırmalar sonucu gerçekleştirilebilir. Denizli kent merkezi içerisinden geçtiği bilinen fayların tam olarak nereden geçtiği ve bu fay üzerinde son birkaç depremin hangi tarihlerde olduğu konusunda çalışmalar olmakla birlikte bunlar imar planlarına altlık oluşturacak detayda ve yeterlikte henüz araştırılmamıştır. Denizli kent merkezini oluşturan Merkezefendi ve Pamukkale ilçelerinin yanı sıra Acıpayam, Sarayköy, Honaz, Çardak, Çivril ilçe merkezleri ile Denizli'ye bağlı eski belde/ köy statüsündeki 40 yakın mahallesi doğrudan fay zonu üstüne oturmaktadır. Yine bazı organize sanayi bölgeleri de fay zonları üzerine inşa edilmiştir.”
DENİZLİ İÇİN YAPILMASI GEREKENLER SIRALANDI
Jeoloji Mühendisleri Odası Deprem Danışma Kurulu tarafından hazırlanan “Fay Üzerinde Yaşayan Kentlerimiz: Denizli Raporu”nun sonuç kısmında ise; Denizli'nin gelecekteki bir olası depremi en az zararla atlatabilmesi için şu öneriler yer aldı;
1-Denizli özelinde bazı faylar üzerinde farklı kurumlar tarafından kısmi olarak Paleosismoloji Çalışması yapıldığı bilinmekle birlikte, kent genelinde paleosismoloji yapılmayan ya da farklı araştırmacıların farklı sonuçlara ulaştığı fay hatları zonları üzerinde gerekli araştırmaların yapılarak fayların geçtiği yerlerin ve deprem karakteristiklerinin tam olarak belirlenmesi
2- Denizli kent merkezinde zemin araştırmaları yapılmış olmakla birlikte il, ilçe ve içinde diri fay geçen mahalle yerleşimleri başta olmak üzere kent bütünündeki yerleşim yerlerinin tamamında Mikro Bölgeleme çalışmalarının yapılması,
3- Yukarıdaki çalışma sonuçlarından elde edilecek bilgiler ve diğer disiplinlerden edinilecek bilgiler ve diğer afet olasılıkları ışığında Deprem Mastır Planlarının hazırlanması,
4- Deprem Mastır Planı dikkate alınarak kentin gelişim ve yerleşim stratejilerinin belirlenmesi gerekmekte olup bu çerçevede aktif fay hatlarının çevre düzeni haritalarına işlenmesi ve aktif fayzonlarının sakınım bantı içinde kalan alanların 1. Derece doğal eşik değerler arasına alınması ve bina-bina türü yapılar için sınırlama getirilmesi,
5- Nazım ve uygulama imar planlarının çevre düzeni planlarında yapılan bu değişikliklerden sonra gözden geçirilerek, aktif fay hatlar ve varsa sakınım batlarının imar planlarına işlenerek yenilenmesi,
6-Gerek imara esas jeolojik jeoteknik etüt ve projelerinin, gerekse parsel bazlı zemin araştırma projelerinin konusunda yetkin jeoloji mühendisleri tarafından denetlenmesi, güvenilir veri üretilmesi açısından önem taşımaktadır. Bu nedenle Denizli Büyükşehir Belediyesince kent bütününde yapılan jeolojik ve jeoteknik çalışmaların özel bir veri tabanında toplanması ve yerleşim alanlarının zemin davranışlarının bütüncül olarak değerlendirilerek risk taşıyan alanların belirlenmesi gerektiği düşünülmektedir.
