Türkiye’de konut piyasası, hem kiracı sayısındaki hızlı artış hem de satılamayan konut stokuyla çifte kriz yaşıyor. Son 10 yılda kiracı nüfusu 24 milyonu aşarken, ev sahipliği oranı geriliyor ve konut fiyatları OECD ortalamasının katbekat üzerine çıkıyor. Bu durum, barınma ihtiyacını karşılamayı zorlaştırırken, yatırımcıların elinde biriken konutlar piyasada çözümsüz bir tablo yaratıyor.
KİRACI SAYISI 24 MİLYONU GEÇTİ
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) “İstatistiklerle Aile 2024” verilerine göre, son 10 yılda ev sahipliği oranı yüzde 61,1’den yüzde 56,1’e düştü. Aynı dönemde kiracı oranı ise yüzde 22,1’den yüzde 28’e yükseldi. Bu veriler, Türkiye’de 24 milyondan fazla kişinin kiracı konumunda yaşadığını ve kiracı hane sayısının yaklaşık 7,7 milyona ulaştığını gösteriyor. Nüfus artışının büyük bir kısmını kiracıların oluşturması, barınma sorununun ne kadar ciddi bir boyuta ulaştığını ortaya koyuyor.
KONUT SATIŞLARI YATIRIM ODAKLI
Konut satışlarında yaşanan artış, ev sahipliği oranını artırmaya yetmiyor. Dünya Gazetesi’nin haberine göre, 2014’te toplam satışların yüzde 14,9’unu oluşturan banka kredili sıfır konut satışları, 2024’te yüzde 2,6’ya geriledi. Bu yılın ilk dört ayında satılan 454 bin konutun sadece 16 bini ipotekli ilk el satışlardan oluştu. Bu durum, konut alımlarının büyük ölçüde peşin ödeme veya alternatif yollarla, genellikle yatırım amaçlı gerçekleştiğini gösteriyor.
FİYATLARDA OECD REKORU
Konut fiyatlarındaki artış, Türkiye’yi OECD ülkeleri arasında zirveye taşıdı. 2015 yılını baz alan konut fiyat endeksine göre, OECD ortalamasında fiyatlar yüzde 87,6 artarken, Türkiye’de bu oran yüzde 1.815’e ulaştı. Kiralarda da benzer bir tablo söz konusu; Türkiye’de kiralar 12 kat artarken, OECD ortalaması yüzde 45,7’de kaldı. Örneğin, 2015’te 500 bin TL olan bir konutun değeri 2024’te 9,6 milyon TL’ye, 2.500 TL olan kira ise 32.500 TL’ye yükseldi.
SATILAMAYAN KONUT STOKU 1,6 MİLYON
İnşaat sektörü üretimine devam ederken, satışlar aynı hızda gerçekleşmiyor. 2015-2024 döneminde yapı kullanım izni alan 6,94 milyon konuttan sadece 5,31 milyonu satıldı. Bu durum, satılamayan konut stokunun 1,63 milyona ulaşmasına neden oldu. Özellikle büyükşehirlerdeki lüks projeler, yüksek fiyatları nedeniyle alıcı bulmakta zorlanıyor.
YATIRIM AMAÇLI ALIMLAR KRİZİ DERİNLEŞTİRİYOR
Yüksek fiyatlar ve krediye erişim zorlukları, konut alımlarını ikamet ihtiyacından ziyade yatırım aracına dönüştürüyor. Özellikle lüks konut projeleri, yüksek gelir grubuna hitap ettiği için çoğunlukla boş kalıyor veya yüksek kira bedelleriyle bekletiliyor. Bu durum, barınma ihtiyacını karşılamayı zorlaştırırken, piyasadaki konut bolluğunun krizi çözemediğini gösteriyor.