AK Parti’nin sunduğu “Vakıflar Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Teklifi”, vakıf kökenli taşınmazların yönetimini köklü bir şekilde değiştiriyor. Daha önce belediyeler ve kamu kurumlarının mülkiyetinde olan bu taşınmazlar, yeni düzenlemeyle mazbut vakıflara devredilerek Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün kontrolüne geçiyor. Bu adım, yerel yönetimlerin elindeki kültürel mirasın merkezi idareye bağlanması anlamına geliyor.
KAMU MÜLKLERİ MAZBUT VAKIFLARA GEÇİYOR
Teklifin 11’inci maddesi, geçmişte vakıf yoluyla oluşmuş ve şu anda kamu kurumlarının mülkiyetinde bulunan kültür varlıklarının mazbut vakıflara devrini öngörüyor. AK Parti, bu düzenlemenin “vakıf kültür varlıklarının korunması” amacıyla yapıldığını belirtiyor. Ancak muhalefet, “Belediye mülkü olan yapılar, kültürel değer bahanesiyle merkezi idareye alınacak. Bu, yerinden yönetim ilkesine aykırı” diyerek düzenlemeye karşı çıkıyor.
YÖNETİM MASRAFI ORANI YÜZDE 40’A YÜKSELİYOR
Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün, yönettiği vakıflardan aldığı yönetim masrafı oranı yüzde 20’den yüzde 40’a çıkarılıyor. AK Parti, bu artışı artan iş yüküyle gerekçelendiriyor. Muhalefet ise, “Bu oran artışı, küçük vakıfları bitirecek ve sadece AKP’ye yakın vakıfların güçlenmesine yol açacak” iddiasında bulunuyor.
İŞGALCİLERE KİRA SÖZLEŞMESİ İMKÂNI
Teklif, mazbut vakıf taşınmazlarını işgal edenlere 5 yıla kadar kira sözleşmesi yapma hakkı tanıyor. Muhalefet, bu düzenlemeyi “hukuksuz işgalleri meşrulaştırma” olarak nitelendiriyor ve “Kiracısını mahkemeye vermiş vakıflar varken, işgalcilere ödül gibi sözleşme hakkı tanınıyor” eleştirisini getiriyor. Bu madde, taşınmazların yönetiminde tartışmalara yol açacak gibi görünüyor.
MİLLİ PARKLARDA YENİ DÜZEN: KAMU YARARI MI, DOĞA TALANI MI?
AK Parti’nin ikinci yasa teklifi, “Milli Parklar Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Teklifi” ile korunan alanlardaki yetkileri genişletiyor. Milli parklar dışındaki korunan alanlara, kamu yararı gerekçesiyle enerji iletim hatları, ulaşım ve altyapı tesisleri inşa edilebilecek. Muhalefet, bu düzenlemenin doğa talanına yol açacağını savunuyor.
KAMU ALANLARI ÖZEL SEKTÖRE DEVREDİLİYOR
Teklif, milli park içindeki tesislerin özel şirketlere işletilmesinin önünü açıyor. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne döner sermayeli işletme kurma yetkisi verilirken, Cumhurbaşkanı’na bu sermayeyi beş katına çıkarma yetkisi tanınıyor. Böylece, mali denetim de Meclis’ten alınarak Cumhurbaşkanlığı’na devrediliyor.
TARİHİ ALANLARDA CUMHURBAŞKANI KARARI DÖNEMİ
Teklif, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı ve Uludağ Alan Başkanlığı gibi bölgelerde yetki alanlarını değiştiriyor. Artık bu alanların sınırlarını genişletme veya yeni bölgeleri “tarihi alan” ya da “bağlantı noktası” ilan etme yetkisi, ilgili bakanlıklar ve koruma kurullarından alınarak Cumhurbaşkanı’na veriliyor. Bu değişiklik, karar alma süreçlerini merkezileştiriyor.
CUMHURBAŞKANLIĞI’NIN YETKİLERİ GENİŞLİYOR
Her iki yasa teklifi, koruma ve yönetim yetkilerini Bakanlıklar ve Cumhurbaşkanlığı’na devrediyor. Vakıflar Kanunu’nda mazbut vakıflar, Milli Parklar Kanunu’nda ise Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, doğrudan Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle hareket edecek şekilde düzenleniyor. Bu durum, yönetimde merkezi kontrolün artacağını gösteriyor.
MUHALEFETTEN SERT TEPKİ
Muhalefet, her iki teklifin de yerel yönetimlerin yetkilerini kısıtladığını ve kamusal alanları özel çıkarlara açtığını savunuyor. “Yerel yönetimlerin elini kolunu bağlayan, tüm kültürel mirası Saray’a bağlayan bir adım” eleştirisi yapan muhalefet, düzenlemelerin kamu mülkiyetini daralttığını ve doğal alanların talanına zemin hazırladığını ifade ediyor.