AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı’na sunuldu. Teklif, maden izin süreçlerinde Cumhurbaşkanı’na olağanüstü yetkiler tanıyan bir kurul oluşturulmasını, Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) süreçlerinin hızlandırılmasını ve maden ruhsat bedellerinde indirim yapılmasını öngörüyor. Çevre örgütleri, düzenlemenin doğa tahribatını artırabileceği endişesini dile getiriyor.
CUMHURBAŞKANI’NA SINIRSIZ YETKİ VEREN KURUL
Teklife göre, stratejik ve kritik madenlere ilişkin izin süreçlerinde nihai kararı vermek üzere yeni bir kurul oluşturulacak. Bu kurula, Cumhurbaşkanı tarafından görevlendirilen bir Cumhurbaşkanı Yardımcısı başkanlık edecek. Çevre ve Şehircilik, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Hazine ve Maliye, Sanayi ve Teknoloji Bakanları ile ilgili diğer bakanlar kurulda yer alacak. Kurul, IV. grup madenler (demir, bakır, altın, çinko, uranyum, toryum gibi) ve stratejik veya kritik madenlerle ilgili izinlerde “üstün kamu yararı” çerçevesinde karar verecek. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yetkilileri, “Kurul, kurumlar arası ihtilafları çözerek süreci hızlandıracak” açıklamasında bulundu.
ÇED SÜREÇLERİ FİİLEN ORTADAN KALKIYOR
Teklif, ÇED süreçlerinde önemli değişiklikler getiriyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülen ÇED değerlendirmeleri için ilgili kurumların 3 ay içinde görüş bildirmesi gerekecek. Kurumlar ilave süre talep ederse, 1 ay ek süre tanınacak. Bu süre içinde görüş bildirmeyen kurumların görüşü “olumlu” kabul edilecek. Tasarıya çevre örgütleri, “Bu düzenleme, ÇED süreçlerini etkisiz hale getiriyor. Kurumların sessiz kalması durumunda maden izinleri otomatik onaylanmış olacak” diye tepki gösteriyorlar. Çevreciler, bu durumun halkın ve sivil toplum kuruluşlarının sürece katılımını engelleyeceğini belirtiyor.
ORMANLAR VE SİT ALANLARI MADENE AÇILIYOR
Düzenleme, madencilik faaliyetleri için yeni alanlar açılmasını kolaylaştırıyor. Daha önce yalnızca tahrip edilmiş veya yangın görmüş ormanlar madenciliğe açılabilirken, artık tüm ormanlar potansiyel maden sahası olarak değerlendirilebilecek. Aynı şekilde, 1. derece sit alanlarının yanı sıra tüm sit alanları madencilik faaliyetlerine açılacak. Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, bu alanlarda ruhsat düzenlemeden önce ilgili kurumlardan görüş alacak; ancak görüş alınmaması durumunda izin verilmiş sayılacak. Çevreci gruplar, bu değişikliğin doğal ve kültürel mirası tehdit edeceğini ifade ediyor.
RUHSAT BEDELLERİNE YÜZDE 30 İNDİRİM
Teklif, maden işletme ruhsat bedellerinde yüzde 30 indirim öngörüyor. Mevcut formüle göre hesaplanan ruhsat bedeline “x[0.7]” çarpanı eklenerek indirim yapılacak. Örneğin, 17 gün önce Ahlatcı Altın’ın 7 maden ruhsatı için ödediği 98 milyon TL, yeni düzenlemeyle 68.6 milyon TL’ye düşecek. Ayrıca, rüzgar ve güneş enerjisi tesisleri için uygulanan arazi izin ve kira indirimleri 5 yıl daha uzatılacak. Maden sektörü temsilcileri, “Bu indirim, yatırımları teşvik edecek” derken, çevreciler indirimin kamu kaynaklarının maden şirketlerine aktarılması anlamına geldiğini savunuyor.
STRATEJİK MADENLER VE KAMULAŞTIRMA YETKİSİ
Teklif, stratejik ve kritik madenlerin tanımını yeniden düzenliyor. Arz kesintisi veya fiyat artışı durumunda ekonomik veya güvenlik sorunlarına yol açabilecek madenler “kritik”, ulusal güvenlik ve ekonomik refah için önemli madenler ise “stratejik” olarak sınıflandırılacak. Bu madenler için Kamulaştırma Kanunu kapsamında acele kamulaştırma yapılabilecek. Ayrıca, stratejik madenlerin belirli bir miktarının ruhsat sahipleri tarafından stoklanması, Cumhurbaşkanı kararıyla zorunlu hale getirilebilecek. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, “Bu düzenlemeler, maden arz güvenliğini sağlayacak” açıklamasında bulundu.
SÜREÇ HIZLANACAK
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar da teklifle ilgili yaptığı paylaşımda, "ÇED, orman izinleri, imar izinleri gibi uzun ve karmaşık bürokratik işlemlerin daha kısa sürede tamamlanmasını sağlayacak yeni bir mekanizma devreye girecek. Böylece 48 ayı bulabilen izin süreçleri 18 aya kadar düşürülebilecek” demişti.
Tasarı bu haliyle yasallaşırsa neler değişecek:
- ÇED ve Ruhsat Süreçleri kısaltılacak, ÇED sürecinde diğer izinler alınabilecek.
- Maden alanlarına denk gelen Ormanlar MAPEG’e ücretsiz devredilecek.
- Kurumlardan görüş alma süreçleri MAPEG tarafından yürütülecek.
- Stratejik ve kritik madenlerde acele kamulaştırma yapılacak.
- Bir alanda farklı madenlerin olması durumunda daha önce tek ruhsat verilirken şimdi farklı ruhsatlar düzenlenecek.
- Muğla yöresindeki termik santrallara kömür sağlamak için zeytinlikler madenciliğe açılacak.
- Enerji yatırımlarında orman tahsis izinleri kolaylaştırılacak.
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı enerji ve maden yatırımları için imar planı yapabilecek, inşaat ruhsatı düzenleyebilecek,
- Kamulaştırma kararları ‘tapu’ sayılacak.
- EPDK’ya acele kamulaştırma yetkisi verilecek.
- Yapı ruhsatı almadan işletmeye geçmiş olan enerji yatırımlarından bu belgeler istenmeyecek, üretim devam edecek.
