TÜİK'in Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2025 sonuçları, hanehalkı gelirlerini büyüklük ve yapı dikkate alarak eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürdü. En yüksek gelire sahip yüzde 20'lik grubun toplam gelirden aldığı pay, bir önceki yıla göre 0,1 puan azalarak yüzde 48 olarak gerçekleşti. En düşük gelire sahip yüzde 20'lik grubun payı ise 0,1 puan artarak yüzde 6,4 oldu.
GİNİ KATSAYISI VE EŞİTSİZLİK GÖSTERGELERİ
Gelir dağılımı eşitsizliğini ölçen Gini katsayısı, 2025'te bir önceki yıla göre 0,003 puan azalarak 0,410 olarak tahmin edildi. Tüm sosyal transferler hariç tutulduğunda bu katsayı 0,473, emekli ve dul-yetim maaşları hariç diğer sosyal transferler dikkate alınmadığında ise 0,420 olarak hesaplandı. Brüt gelir üzerinden Gini katsayısı 0,422 olarak belirlendi. Gini katsayısı sıfıra yaklaştıkça eşitlik, bire yaklaştıkça eşitsizlik ifade eder ve hesaplamada vergiler ile düzenli transferler düşüldükten sonraki kullanılabilir gelir esas alınır. En zengin yüzde 20'nin en yoksul yüzde 20'ye oranı olan P80/P20 0,2 puan düşüşle 7,5, en yüksek yüzde 10'un en düşük yüzde 10'a oranı P90/P10 ise 12,9 olarak gerçekleşti.
ORTALAMA GELİR VE HANEHALKI YAPISI
Türkiye'de yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri yüzde 76,7 artışla 662 bin 414 TL'ye yükseldi. Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri ise yüzde 77,3 artarak 332 bin 882 TL oldu. Tek kişilik hanehalklarında bu ortalama 418 bin 25 TL ile en yüksek seviyede iken, en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanelerde 264 bin 413 TL ile en düşük olarak kaydedildi.
GELİR KAYNAKLARI DAĞILIMI
Toplam gelir içinde maaş ve ücretlerin payı yüzde 49,7 ile en yüksek oldu. Bunu yüzde 18,3 ile müteşebbis gelirleri, yüzde 18,2 ile sosyal transferler izledi. Sosyal transferler içinde emekli ve dul-yetim aylıklarının payı yüzde 89,3 olarak hesaplandı.
EĞİTİM VE SEKTÖREL GELİR FARKLARI
Eğitime göre yıllık ortalama esas iş geliri, yükseköğretim mezunlarında 566 bin 839 TL, lise mezunlarında 376 bin 932 TL, lise altı eğitimlilerde 290 bin 323 TL ve okul bitirmeyenlerde 183 bin 900 TL olarak gerçekleşti. En yüksek gelir artışı yüzde 83 ile yükseköğretim mezunlarında görüldü. Sektörel bazda en yüksek ortalama gelir 426 bin 45 TL ile hizmet sektöründe, en düşük ise 237 bin 461 TL ile tarım sektöründe oldu. Bir önceki yıla göre en fazla artış yüzde 79 ile inşaat sektöründe kaydedildi.
İŞTEKİ DURUMA VE BÖLGELERE GÖRE GELİR
İşteki duruma göre en yüksek yıllık ortalama esas iş geliri 1 milyon 204 bin 791 TL ile işverenlerde, 379 bin 47 TL ile ücretli-maaşlılarda, 348 bin 45 TL ile kendi hesabına çalışanlarda ve 186 bin 682 TL ile yevmiyelilerde hesaplandı. Bölgesel olarak en yüksek ortalama eşdeğer fert geliri 449 bin 618 TL ile Ankara bölgesinde (TR51), en düşük ise 172 bin 552 TL ile Van, Muş, Bitlis, Hakkari bölgesinde (TRB2) gerçekleşti. Gelir eşitsizliğinin en yüksek olduğu bölge TR71 (Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir) olarak belirlendi.
GELİR GRUPLARINDAKİ HAREKETLİLİK
Araştırma panel verilerine göre, bir önceki yıl en düşük yüzde 10'luk gelir grubunda olanların yüzde 68,1'i aynı grupta kaldı. En yüksek yüzde 10'luk grupta olanların yüzde 58,9'u ise grubunu korudu. 2024'te işsiz olan fertlerin yüzde 38,7'si 2025'te çalışmaya başladı.
