Eğitimin günden güne piyasalaştığı, derinleşen ekonomik kriz ve büyüyen gelecek kaygısı, gençleri eğitimden koparmaya ve hayatta kalabilmek için istihdama itmeye devam ediyor. Aldığı eğitimin nitelikli olmadığını düşünen, üniversite diploması olsa dahi iş bulamayacağına inanan, geçim sıkıntısı sebebiyle başladığı eğitimi bitirmeye gücü yetmeyen yüz binlerce genç, eğitimden kopuyor, işgücü piyasasına yöneliyor. Rejimin baskıcı ve gerici politikalarının güdümünde şekillendirilen eğitim sisteminin içinde nitelikli bir eğitim alabileceğine inanan gençlerin sayısı her geçen gün azalırken, eğitimden kopuşun çıktıkları özellikle genç kadınlar için kamusal hayatın dışına itilmek anlamına geliyor.
Eğitim sisteminin iflas ettiği bir diğer nokta ise ‘Her ile bir üniversite’ projesi oldu. Kontrolsüzce açılan üniversite, fakülte ve yüksekokullar, iş aramalarda meslek bazlı yığılma yaratarak üniversite mezunu işsiz oranını artırdı. Bunun sonucunda gençlerin çoğunluğu eğitim aldıkları meslek grubundan farklı işlerde çalışmak zorunda kaldı, “Yaptığım iş, eğitim seviyemin altında” diyen genç sayısı arttı.
KOPUŞUN İLK NEDENİ EKONOMİK KRİZ
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) dün yayımladığı “İşgücü Piyasasındaki Gençler” başlıklı rapor, 2024 yılında 15-34 yaş grubu arasındaki istihdam oranının yüzde 52,5 olduğunu ortaya koydu. Rapora göre 2024’te 15-34 yaş grubunda olan 24 milyon 291 bin kişinin 14 milyon 606 bini işgücünde yer aldı. İstihdamın eğitim seviyelerine göre dağılımında ise gençlerin yüzde 25,0’ının lise altı, yüzde 24,7’si 4 yıllık yükseköğretim ve üzeri eğitim seviyesine sahip olduğu, yüzde 18,2’sinin ise genel lise mezunu olduğu ortaya kondu.
Eğitimini yarıda bırakan ya da bölüm değiştiren gençlerin oranı ise yüzde 17,7 olarak gerçekleşti. Eğitimi yarıda bırakmanın altında yatan gerekçeler ise hem ekonomideki hem de eğitimdeki iflası ortaya çıkardı.
Gençlerin eğitimlerini yarıda bırakmalarının en büyük sebebi yüzde 22,5 ile ekonomik sorunlar oldu. Ekonomik sorunları, yüzde 17,2 ile ‘kayıtlı oldukları eğitim programının beklentilerini karşılamaması’ gerekçesi takip etti. Üçüncü en büyük gerekçe ise ailevi nedenler oldu. Genç erkeklerin yalnızca yüzde 6,2’si ailevi nedenlerden kaynaklı eğitimini yarıda bırakırken bu oran, genç kadınlarda yüzde 24,1 olarak gerçekleşti.
GENÇLERİN 4’TE 1’İ İŞİNDEN MEMNUN DEĞİL
Eğitim programının beklentisini karşılayamadığını söyleyen gençlerin yanı sıra çalıştığı işin gereksinimlerinin, eğitim seviyesinin altında kaldığını söyleyen gençlerin oranı da dikkat çekti. Buna göre eğitim seviyesinin yaptığı işin gereksinimlerinden daha yüksek olduğunu beyan eden gençlerin oranı yüzde 25,4 oldu. Bu oran 4 yıllık yükseköğretim programı bitirmiş gençlerde yüzde 22,8’e gerilerken 2 ya da 3 yıllık yüksekokul bitirmiş gençlerde yüzde 34,6’ya yükseldi. Benzer şekilde mesleki veya teknik lise mezunu gençlerin yüzde 32,7’si, aldıkları eğitimin işin gereksinimlerinden daha yüksek nitelikte olduğunu söylerken bu oran genel lise mezunlarında yüzde 28,1’e geriledi.
3 KADINDAN 1’İ NE İŞTE NE EĞİTİMDE
Eğitimini yarıda bırakan gençlerin yüzde 36’sı ise ilk bir yıl içinde üç aydan uzun süreli bir işte istihdam edildi. Bu oran genç erkeklerde yüzde 28,4 olurken genç kadınlarda yüzde 23,4 olarak gerçekleşti. 1-3 yıl içinde 3 yıldan uzun süreli bir iş bulma oranı ise genç erkeklerde yüzde 13,5, genç kadınlarda yüzde 10,1 oldu. İş bulması üç yıldan uzun süren gençlerin oranı yüzde 15,5 olurken bu oran cinsiyet temelli ayrıldığında erkeklerde yüzde 18,2, kadınlarda ise 12,6 olarak gerçekleşti.
Eğitimini yarıda bırakmasının ardından 3 aydan uzun süreli işte çalışmayan genç oranında ise cinsiyetler arası makas farkı dikkat çekti. Genç erkeklerin yalnızca yüzde 10,6’sı 3 aydan uzun süreli bir işte çalışmazken bu oran genç kadınlarda yüzde 33,9’a yükseldi. Yani eğitimini yarıda bırakan her üç genç kadından biri, ne işte ne eğitimde.
Genç kadınların eğitimi yarıda bıraktıktan sonra 3 aydan uzun süreli bir işte çalışma bu oranı yüzde 33,9. Yani, her üç genç kadından biri, ne işte ne eğitimde.
İŞE GİRMEK ERKEKLER İÇİN ÇOK DAHA KOLAY
Lise ve üstü eğitimli gençler arasında eğitimi süresince eğitiminin bir parçası olarak, staj veya çıraklık gibi, en az bir ay çalışma deneyimi olması istihdam oranını artırdı. En az bir ay çalışma deneyimi olan gençlerin istihdam edilme oranı yüzde 68,6 olarak gerçekleşti. Öte yandan bu oranda da cinsiyetler arası makas farkı açıldı. En az bir ay çalışma deneyimine sahip erkeklerin istihdam edilme oranı 82,2 iken, bu oran kadınlarda yüzde 54,8 olarak gerçekleşti. Başka bir deyişle, iş deneyimi olan her 10 genç erkekten 8’inden fazlası istihdam edilirken, her 10 kadının ancak yarısı çalışma deneyimine rağmen bir işe girebildi.
Benzer şekilde, hiçbir iş deneyimi olmadan işgücüne girebilen genç erkek oranı yüzde 70,7’yken bu oran genç kadınlarda yüzde 40,1’e geriledi.
