Türkiye’de enerji ve maden sektörüne yönelik önemli düzenlemeler içeren “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nin yedi maddesi daha Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda kabul edildi. Zeytinlik alanların madencilik faaliyetlerine açılmasını öngören düzenleme, çevresel rehabilitasyon şartları ve kamulaştırma sonrası arazi tahsisi gibi yenilikler getiriyor.
ZEYTİNLİKLERDE MADENCİLİK FAALİYETLERİNE ŞARTLI İZİN
Yeni düzenleme, tapuda zeytinlik olarak kayıtlı veya fiilen zeytinlik bulunan alanlarda madencilik faaliyetlerinin yürütülmesine, kamu yararı gözetilerek Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından izin verilmesini öngörüyor. Bu faaliyetlerin başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda, zeytin ağaçlarının maden sahasının bulunduğu ilçe veya il sınırlarına öncelik verilerek taşınması gerekecek. Taşınma mümkün değilse, maden şirketleri, faaliyet alanında bulunan zeytin ağacı sayısının en az iki katı kadar yeni zeytin ağacı dikerek zeytin sahası oluşturacak.
Zeytin ağaçlarının taşınmasından doğan tüm masraflar, madencilik faaliyetine izin verilen kişi veya şirket tarafından karşılanacak. Ayrıca, bu alanlarda madencilik faaliyetleri için geçici tesislerin inşasına da izin verilecek. Yetkili bir kaynak, “Zeytinliklerin korunması için rehabilitasyon şartları sıkılaştırıldı” dedi.
REHABİLİTASYON BEDELİ VE RUHSAT İNDİRİMİ
Düzenlemeyle, maden şirketlerinin ödeyeceği işletme ruhsat bedelinde yüzde 30 indirim yapılacak. Ancak, bu indirimin bütçe gelirlerini olumsuz etkilememesi için ruhsat bedellerinin genel bütçeye kaydedilen payı yüzde 50’den yüzde 70’e yükseltildi. Ayrıca, ruhsat sahiplerinden, işletme ruhsat bedeli kadar rehabilitasyon bedeli tahsil edilmesi zorunlu hale getirildi.
KAMULAŞTIRILAN ZEYTİNLİKLERE KİRA İMKÂNI
Zeytinliklerin madencilik faaliyetleri için kamulaştırılması durumunda, yeni zeytin bahçeleri veya taşınacak zeytin ağaçları için Hazine’ye ait taşınmazlar, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından uygun görülen koşullarda, kamulaştırılan taşınmaz sahiplerine 20 yıl süreyle, harca esas değerin yüzde 1’i üzerinden kiralanabilecek. Kira süresi sonunda bakım yükümlülüklerini yerine getiren kiracıların talebi üzerine kira süresi 10’ar yıl uzatılabilecek.
MADEN RUHSATLARINA YENİ KURALLAR
Düzenleme, maden ruhsat süreçlerinde de değişiklikler getiriyor. Ruhsat müracaatları için ön inceleme raporu, maden arama projesi ve mali yeterlilik belgeleriyle birlikte, yatırım tutarının yüzde 5’i kadar teminat sunulması gerekecek. Arama ruhsatı, bu şartların yerine getirilmesiyle verilecek. Ayrıca, 4’üncü grup madenler için arama süreleri yeniden düzenlendi; ön arama dönemi bir yıl, genel arama dönemi iki yıl, detay arama dönemi ise dört yıl olacak.
Eğer arama faaliyetleri sonucunda işletilebilir rezerv bulunmazsa, Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Kodu’na uygun rapor sunulması durumunda ruhsat ve ihale bedelleri iade edilecek. Ancak, yatırım programının iki yıl üst üste yüzde 50’nin altında gerçekleşmesi durumunda teminat irat kaydedilecek ve ruhsat iptal edilecek.
İDARİ CEZALARDA DEĞİŞİKLİK
Maden Kanunu’nda yapılan değişiklikle, beş yıl içinde iki kez idari para cezası alan maden ruhsatlarının iptal edilmesine ilişkin hüküm kaldırıldı. Üretim miktarı, projede beyan edilen yıllık üretimin yüzde 30’undan az olan ruhsat sahiplerine uygulanan 77 bin 632 liralık idari para cezası devam edecek, ancak bu ceza artık ruhsat iptaliyle sonuçlanmayacak. Yetkililer, “Bu düzenleme, madencilik sektöründe faaliyetlerin devamlılığını sağlamayı amaçlıyor” dedi.
KAMU KURUMLARININ REHABİLİTASYON YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Kamu kurum ve kuruluşlarına ait ham madde üretim izni sahalarının rehabilitasyonu, ilgili kurumların sorumluluğunda olacak. Bu amaçla ayrılan ödenekler, kurumların bütçesinden karşılanacak. Alternatif olarak, rehabilitasyon işlemleri Tarım ve Orman Bakanlığı’na aktarılan kaynaklarla da yapılabilecek. Bakanlık yetkilileri, “Rehabilitasyon süreçlerinin daha etkin yürütülmesi için bu düzenleme önemli bir adım” açıklamasını yaptı.
ZEYTİNLİKLERİN KORUNMASINA YÖNELİK TEDBİRLER
Zeytinlik alanlarda madencilik faaliyetleri için her yıl, işletme ruhsat bedeli kadar rehabilitasyon bedeli tahsil edilecek. Bu bedeller, zeytinliklerin rehabilitasyonu için kullanılacak ve sahada bulunan zeytin ağacı sayısıyla eşdeğer sayıda ağaç dikilmesi zorunlu olacak. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, zeytin ağaçlarının taşınması ve yeni zeytin sahalarının oluşturulması için gerekli usul ve esasları belirleyecek.
