Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılı Hanehalkı Tüketim Harcaması verilerini kamuoyuyla paylaştı. Hanehalkı Bütçe Araştırması sonuçlarına göre, Türkiye genelinde hanehalkının tüketim harcamalarının yüzde 26’sı konut ve kira giderlerine gitti. İkinci sırada yüzde 21,6 ile ulaştırma harcamaları (motorlu taşıt alımları, akaryakıt, yolcu taşımacılığı, araç bakım ve onarımı) yer alırken, üçüncü sırayı yüzde 18,1 ile gıda ve alkolsüz içecek harcamaları aldı. Toplam harcamalarda en düşük payı ise yüzde 0,7 ile sigorta ve finansal hizmetler, yüzde 1,6 ile eğitim hizmetleri ve yüzde 2,3 ile eğlence, spor, kültür ve sağlık harcamaları oluşturdu.
GELİR GRUPLARINA GÖRE HARCAMA DAĞILIMI
Gelire göre sıralı yüzde 20’lik dilimlere bakıldığında, harcama kalıplarında belirgin farklılıklar göze çarptı. En yüksek gelir grubu olan beşinci yüzde 20’lik dilimdeki hanehalkları, ulaştırma harcamalarına yüzde 26,6, konut ve kira harcamalarına yüzde 22,1, gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına ise yüzde 12,8 pay ayırdı. Buna karşılık, en düşük gelir grubu olan birinci yüzde 20’lik dilimdeki hanehalkları, bütçelerinin yüzde 33,2’sini konut ve kiraya, yüzde 30,4’ünü gıda ve alkolsüz içeceklere, yüzde 10,1’ini ise ulaştırmaya harcadı. Düşük gelirli hanelerde temel ihtiyaçların bütçedeki ağırlığı dikkat çekti.
GELİR KAYNAĞINA GÖRE FARKLI ÖNCELİKLER
Hanehalklarının temel gelir kaynağı, harcama alışkanlıklarını doğrudan etkiledi. Maaş, ücret ve yevmiye geliriyle geçinen hanehalkları, bütçelerinin yüzde 24’ünü konut ve kiraya, yüzde 23’ünü ulaştırmaya, yüzde 16,4’ünü gıda ve alkolsüz içeceklere ayırdı. Müteşebbis (kendi işini yapan) geliri olan hanehalkları ise ulaştırma harcamalarına yüzde 26,4, konut ve kiraya yüzde 21,6, gıda ve alkolsüz içeceklere yüzde 18,4 pay ayırdı. Bu veriler, gelir kaynağının harcama önceliklerini şekillendirdiğini gösterdi.
HANEHALKI BÜYÜKLÜĞÜ HARCAMALARI ETKİLEDİ
Hanehalkı büyüklüğüne göre harcama dağılımı da farklılık gösterdi. Tek kişilik hanehalkları, bütçelerinin yüzde 35,2’sini konut ve kiraya, yüzde 15,1’ini gıda ve alkolsüz içeceklere, yüzde 14,4’ünü ulaştırmaya harcadı. Altı ve daha fazla kişiden oluşan kalabalık hanehalkları ise gıda ve alkolsüz içeceklere yüzde 24,7, konut ve kiraya yüzde 22,4, ulaştırmaya yüzde 20,4 pay ayırdı. Kalabalık hanelerde gıda harcamalarının öne çıktığı gözlendi.
GIDA İSRAFI GELİR DÜZEYİYLE ARTIYOR
TÜİK verileri, gelir düzeyi yükseldikçe gıda israfının da arttığını ortaya koydu. Hanehalkları tarafından en fazla israf edilen gıda grubu, yüzde 40,1 ile taze meyve ve sebzeler oldu. Bunu yüzde 32 ile ekmek, yüzde 14,3 ile süt ve süt ürünleri izledi. Yüksek gelir gruplarında israf oranının daha fazla olması, tüketim alışkanlıklarındaki farklılıkları yansıttı.
