Pamukkale Üniversitesi (PAÜ), bilimsel araştırmalarda önemli bir başarıya daha imza attı. Doç. Dr. Berna Kavakcıoğlu Yardımcı’nın yürütücülüğünde gerçekleştirilecek olan “Farklı Çevresel Koşullar Altında Bcl-xL Proteininin Yaşlanmaya Karşı Hücresel ve Moleküler Etkilerinin Maya Modelinde Çoklu Omik Yaklaşımlar ile Analizi” adlı proje, TÜBİTAK tarafından desteklenmeye hak kazandı. Çok disiplinli bir ekip tarafından yürütülecek bu çalışma, yaşlanma biyolojisinin temel unsurlarını sistematik bir şekilde inceleyerek, Bcl-xL proteininin koruyucu ve potansiyel olumsuz etkilerini ortaya koymayı amaçlıyor. Doç. Dr. Kavakcıoğlu’nun açıklamalarına göre, proje yaşlanmaya karşı yeni mekanizmaların anlaşılmasına öncülük edecek ve özellikle senoterapötik ilaç geliştirme çalışmalarına katkı sunacak.
Doç. Dr. Kavakcıoğlu: “Yaşlanma, Karmaşık Bir Biyolojik Süreçtir”
Doç. Dr. Berna Kavakcıoğlu Yardımcı, projenin amacı ve kapsamı hakkında şu açıklamalarda bulundu: “Yaşlanma, organizmalarda genetik, çevresel ve metabolik faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkan karmaşık bir biyolojik süreçtir. Hücrelerde enerji üretiminde azalma, oksidatif stresin artması ve hücresel işlevlerin bozulması yaşlanma ile doğrudan ilişkilidir. Bu süreçleri düzenleyen moleküllerden biri olan Bcl-xL proteini, hücreleri erken ölüme karşı koruyan anti-apoptotik etkisiyle dikkat çekmektedir. Ancak literatürde bu proteinin hem hücreleri koruyarak uzun ömürlülüğe katkı sağladığı hem de yaşlanmış hücrelerin dokularda birikmesine yol açabildiği gösterilmiştir. Dolayısıyla Bcl-xL’in yaşlanma sürecindeki çift yönlü etkilerinin ayrıntılı olarak araştırılması büyük önem taşımaktadır.”
Maya Modeli ve Çoklu Omik Yaklaşımlar
Doç. Dr. Kavakcıoğlu, projede kullanılan yöntemler ve model organizma hakkında şunları belirtti: “Proje kapsamında, güçlü bir model organizma olan Saccharomyces cerevisiae (maya) kullanılacak. Maya, kısa yaşam döngüsüne sahip olması, genetik olarak kolayca manipüle edilebilmesi ve insan hücrelerindeki birçok yaşlanma mekanizmasıyla benzerlik göstermesi nedeniyle yaşlanma araştırmalarında yaygın olarak tercih edilen bir sistemdir. Çalışmada, Bcl-xL proteininin farklı çevresel koşullarda hücreler üzerindeki etkileri incelenecek. Bu amaçla transkriptomik (RNA-Seq), proteomik ve metabolomik analizler bir arada kullanılacak ve elde edilen bulgular biyokimyasal testlerle doğrulanacak.”
Projenin Hedefleri ve Beklenen Katkılar
Doç. Dr. Kavakcıoğlu, projenin hedeflerini şu şekilde özetledi: “Amacımız, Bcl-xL proteininin yaşlanmaya karşı koruyucu mekanizmalarını farklı koşullarda ve yaşlanmanın farklı evrelerinde sistematik olarak ortaya koymak. Elde edeceğimiz veriler, mitokondriyal stres yanıtı, enerji metabolizması, hücre ölüm mekanizmaları ve oksidatif stres gibi yaşlanmanın temel bileşenleri hakkında bütüncül bir bakış açısı sağlayacak. Böylece bu protein yalnızca temel biyolojik bir araştırma konusu olmaktan çıkıp, ileride yaşlanmaya bağlı hastalıklarla mücadelede kullanılabilecek yeni tedavi yaklaşımlarının geliştirilmesine bilimsel zemin hazırlayabilecek. Projenin, yaşlanma biyolojisine ilişkin literatürdeki önemli bir boşluğu doldurması ve özellikle senoterapötik ilaç geliştirme çalışmalarına katkı sunacak temel mekanistik bilgileri ortaya koyması bekleniyor.”
